საბრძოლო ვერთმფრენები
საბრძოლო ვერტმფრენი Mi-28ne
განკუთვნილია სახმელეთო(დაჯავშნულების ჩათვლით) და საჰაერო მიზნების გასანადგურებლად, სახმელეთო ჯარების საცეცეხლე მხარდაჭერისათვის. Mi-28ne-საექსპორტო ვარიანტი ვერტმფრენ Mi-28n-ის. ახალი თაობის საბორტო რადიოელექტრინული არჭურვილობის ინტეგრირებული კმპლექსი უზრუნველყოფს დღე-ღამის და ყველა მეტეოროლოგიურ პირობებეში ვერტმფრენის საბრძოლო გამოყენებას, ერთეულ და ჯგუფურ მოქმედებას წინა ხაზე და ტაქტიკურ სიღრმეში, ავტომატიზირებული ფრენას მცირე სიმაღლეზე 5-15კმ ადგილის რეიეფის კონტურთან ერთად.
კომპლექსი შეიცავს: -ოპერატორის სტაბილიზირებული მხედველეობით-სამიზნე სადგურს ოპტიკური, ტელევიზიური და სითბური მხედვლობითი არხებით; -მფრინავის სითბური მხედველობის სადგურს; -მიზანჩვენებისა და ინდიკაციის საშლემო სისტემა; -ღამის მხედველობის სათვალეები; -ლაზერული მანძილმზომელი; -ფერადი მაჩვენებლები ტხევად კრისატლებზე; -ინერცული, სატანამგზავრო და გეოფიზიკური ნავიგაციის სისტემა; -კავშირის აღჭურვილობა; -რადიოლოკაციურ სადგურს სამილე ანტენიტ (მიზნების აღმოააჩენად, საფრენი და სანავიგაციო დავალებისათვის).
ვერტმფრენი აღჭურვიილია ქვემეხით 2A42 კალიბრ 30მმ მოძრავი კოშკურით გადახრის კუთხეებით +110გრად აზიმუტით და +13—40გრად ადგილის კუთხით. საბრძოლო მარაგი (200 ვაზნა) განტავსებულია მოძრავი კოშკურის კონტეინერებში, რაც ქმნის მათი საიმედო მიწოდების პირობებეს. ვერტმფრენის ფრთას გააჩნია ოთხი დაკიდების წერტილი მართვადი ~Atakaა~ ~ჰაერი-ხმელეთი~კლასის რაკეტებისათვის, მართავდი ~IGLA~ ~ჰაერი-ჰაერი~ კლასის რაკეტებისათვის და უმარტავი რაკეტების ბლოკისათვის. ვერტმფრენის სიცოცხლის უნარიანობა უზრუნველყოფილია რადიოლოკაციური და ლაზერული დასხივების შეტყობინების სისტემით; ცრუ სითბური მიზნების გამსროლელეი სისტემით, ძრავის ეკრანულ-გამონაბოლქვითი მოწყობილობებით; სასაიცოცხლო მნიშვნელობის სისტემების დუბლირება და ეკრანიზიება; საწვავის სისტემის კონსტრუქცით, რომელიც დაცულია აფეტქების საწინააღმდეგოდ, აალების ან საწვავაის გაჟონვისაგან; გამოყენებულია საბრძოლო დაზიანებებზე მდგრადი მოქმედების ფართო მატერიალები; კაბინის დაჯავშნულობა იცავს ეკიპაჯს 20მმ კალიბრის ჭურვებისაგან. მფრინავისა და ოპერატორის კაბინები იზოლირებულია, რაც ამცირებს ეკიპაჟის წევრების ერთი ჭურვით დაზიანების შესაძლებლობებეს. ავარიული დაჯდომისას ეკიპაჟის შველა მიიღწევა ენერგომშთანთქავი სავარძლებით და სასის სიმდგრადით. შეიარარების ძირითადი სახეები: -16 მართვადი რაკეტა ~Ataka~, 40უმართავი რაკეტა S-8; -: -16 მართვადი რაკეტა ~Ataka~, 10 უმართავი რაკეტა S-13; -: -8 მართვადი რაკეტა ~IGLA~, 40 უმართავი რაკეტა შ-8; -8 მართვადი რაკეტა ~IGLA~, 10 უმართავი რაკეტა S-13; -80 უმართავი S-8; -20მართვადი რაკეტა ~Ataka~, 2 ქვემეხის კონტეინერი GS-23L-ით და საბრძოლო მარაგით 250 ვაზნით.
 # ძირითადი მახასითებლები Mi-28ne
1. ეკიპაჟი 2
2. ნორმალური/მაქსმილაური ასაფრენი მასა, კგ 10700/11500კგ
3. საწვავაის მარაგი, კგ
4. ძირითად საწვავის ავზებში 1320
5. დამატებიტ ავზებში 1780
6. ფრენის მაქსიმალური/კრეისერული სიჩქარე, კმ/სთ 300-320/270კმ/სთ
7. ზღუდე, მ
8. სტატიკური/დინამიური 3600/5700მ
9. პრაქტიკული/გადასარბოლი ფრენის მანძილი, კმ 435/1000კმ
10. ვერტმფრენის გაბარიტული ზომები ვინტის გარეშე
11. სიგრძე-სიმაღლე-სიგანე, მ 17,01X3,83X5,89მ
12. წამყვანი როტორის დიამეტრი, მ 17,2მ
13. ძრავის მარკა, რაოდენოდაXგაწევა, კგძ TB-117BMA, 2X2200
საბრძოლო ვერტმფრენი Ka-50 "შავი ზვიგენი"
 განკუთვნილია ჯავშანსატანკო ტექნიკის, დაბალსიჩქარიანი საჰაერო მიზნების და ბრძოლის ველზე ცოცხალი ძალის გასანადგურებლად. Ka-50 გაჩნია საკეცი შასი. მცირე ზმომების, კარგი აეროდინამიური ფორმების და ძალოვანი დანადგარის სიმძლავრის მარაგის ხარჯზე ვერტმფრენს შეუძლია ბრძოლაში გამოიყენოს არასტანდარტული მანევრები ბრტყელი მოხვევის ტიპის (პედალის). ეს ზრდის იარაღის გამოყენების ეფექტურობას პირველივე შეტევიდან და აძლევს უპირატესობას დუელურ სიტუაციაში. Ka-50 ვერტმფრენი ფლობს საბრძოლო სიცოცხლისუნარიანობის ამაღლების საშუალებათა თანამედროვე კომპლექსებს, მფრინავის წრიული დაჯავშნულ დაცვას ჩათვლით. ავარიული დატოვების სისტემა კატაპულტური სავარძლის K-37 საფუძველზეა და საშუალებას იძლევა გადარჩინოს პილოტი ფრენის ნებისმიერ დიაპაზონის სიჩქარეზე და სიმაღლეზე. Ka-50 შეიარაღების საფუძველს შეადგენს მაღალი სიზუსტის ტანკსაწინააღმდეგო მართვადი რაკეტები (PTUR) ~Vixr~, სწრაფმსროლი მოძრავი ქვემეხი 2a42 კალიბრ 30მმ, საბრძოლო კომპლექტით 460 ვაზნით და უმართავი საავიაციო რაკეტები S-8 და S-13 ტიპის. საჰაერო მიზნების გასანადგურებლად გამოიყენება მართვადი რაკეტები ~იგლა-ვ~, საზარბაზნე დანადგარი, ასევე პტურ ~ვიხრ~. ფრთების ქვეშ ოთხი დაკიდების წერტილზე შეიძლება განთავსდეს:-PTUR ~Vixr~-12 C-მდე; -უმართვაი რაკეტები S-8 80ცალი; - უმართვაი რაკეტები S-13 10ცალი; -მართვადი რაკეტა ~Igla-V~; -კონტეინერი 23მმ კალიბრის გასროელებით; -სხვადასხვა კალიბრის ავიაბომბები. განადგურებისსაშუალებებეის საერთო მასა ფრთისქვესა სამაგრებზე შეადგენს-2300კგ. გონდოლებში ფრთების დაბოლოებებეზე განთავსდება აპარატურა REP. საბორტო რადიო ელექტრონული კომპლექსი უზრუნველყოფს პილოტირებისა და ვერტმფრენის მართვას ჭელიწადისა და დღე-ღამის ნებისმიერ დროს. მხედველეობით-საძებნი და სამიზნე სისტემები, რომლებიც სეცავენ სატელევიზიო, ლაზერულ და თერმული მხედველობის აპარატურას, იძლავიან საშუალებას აღმოაჩინონ და დააზიანონ მიზნები დღისით და ღამით. Ka-50-ის ღამის ვარიაციის მხედველობით სამძებრო და სამიზნე სისტემებს დამატებული აქვს ღამის სატელევიზიო არხები. ღამით პილოტირებისას მფრინავი გამოიყენებს რამის ხედვის სათვალეებს.
 # ძირითადი მახასითებლები Kა-50
1. ეკიპაჟი 1
2. ნორმალური/მაქსმილაური ასაფრენი მასა, კგ 9800/10800კგ
3. მაქსიმალური საბრძოლო დატვირთვა 2500კგ
4. ფრენის მაქსიმალური სიჩქარე პიკირებისას, კმ/სთ 390კმ/სთ
5. ფრენის კრეისერული სიჩქარე, 270კმ/სთ
6. სტატიკური/დინამიკური ზღუდე, მ 4000/5500მ
7. მაქსიმალური ვერტიკალური გადატვირთვა, 3,5ერთეული
8. ფრენის პრაქტიკული მანძილი, კმ
9. ნორმალური ასაფრენი მასით 520კმ
10. დამატებითი საწვავის ავძებით 1100კმ
11. პლანერის ზომები (სიგრძე-სიმაღლე-სიგანე), მ 14,2X4,93X7,34
12. როტორის დიამეტრი 14,5
13. ძრავის მარკა, რაოდენოდაXგაწევა, კგძ TVZ-117VMA,2ხ2200
მრავალმიზნობრივი ყველა ამინდის საბრძოლო ვერტმფრენი
Ka-52 "ALIGATOR"
განკუთვნილია ბრძოლის ველზე და საფარებში,ჯავსანსატანკო ტექნიკის, დაბალ სიჩქარიანი საჰარეო მიზნების, ცოცხალი ძალის გასანადგურებლად. ორ ადგილიანი Ka-52-ს უნარყ შესწევს აწარმოოს ეფექტური ჯგუფური მოქმედებები, მათ შორის შერეულ შემადგენლობაშიც (Ka-52 და Ka-50). მფრინავები განთავსებულები არიან საერთო კაბინაში გევრდი-გვერდ, თითოეულ მათგნას სეუძLია პილოტირება და ვერტმფრენის ყველა სისტემის მართვა. Ka-52 აღჭურვილია Ka-50-ის ყველა გამანადგურებელი სისტემებს საშუალებებეით, PTUR ~Vixr~-ის და მაღტვადი რაკეტებუ~Igla-V~-ს ჩათვლით. ორადგილიანმნა ეკიპაჟმა შესძლო საბრძოლო დავალებებეის წრის გაზრდა.
Ka-52 აღჭურვილია ახალი პილოტირების მრავალფუნქციური საბრტო ინტეგრალური რადიოელექტრონული, , ნავიგაციის და იარაღის მართვის კომპლექსით, რომელიც მოიცავს პასიურ-აქტიურ მხედველობიტ-სამძებრო და სამიზნე სისტემებს. ვერტმფრენი ვარგისიანია მისი სასწავლო-სავარჯიშო ვარიატებში გამოსაყენებლად. პლანერითა და სისტემით Ka-52 85%-ით იდენტურია Ka-50-ის, რაც ამცირებს ვერტმფრენის სერიულ გამოცემისა და ექსპლუატაციის დანახარჯებს. Ka-52-ის ბაზაზე სექმნილი იქნა ვარიანტ Ka-50-2 ტენდემური განტავსებული ეკიპაჟით.
 ძირითადი მახასითებლები Kა-52
1. ეკიპაჟი 2
2. ნორმალური ასაფრენი მასა, კგ 10400კგ
3. ჰორიზონტალურ ფრენისას მაქსიმალური სიჩქარე, კმ/სთ 310კმ/სთ
4. პიკირებისას ფრენის სიჩქარე 350კმ/სთ
5. სტატიკური/დინამიკური ზღუდე, მ 3600/5500მ
6. მაქსიმალური ვერტიკალური გადატვირთვა, 3,0ერთეული
7. ფრენის პრაქტიკული მანძიილი ნორმალური ასაფრენი მასით 520კგ
8. პლანერის ზომები (სიგრძე-სიმაღლე-სიგანე), მ 13,53X4,95X7,34მ
9. როტორის დიამეტრი 14,5მ
10. ძრავის მარკა, რაოდენოდაXგაწევა, კგძ TVZ-117VMA, 2ხ2200
საბრძოლო-სატრანსპორტო ვერტმფრენები
საბრძოლო-სატრანსპორტო Vერტმფრენი Mi-24 (Mi-35, Mi-35მ)ტიპის.
 განკუთვნილია სახმელეთო ჯარების მხარდასაჭერად მოწინააღმდეგის სბრძOლო ტექნიკაზე (მათ შორის დაჯავშნულებზე) და ცოცხალი ძალის საცეცხლე ზემოქმედებისათვის, დესანტის გადმოსხმისათვის, ასევე დაჭრილების ბრძოლის ველიდან ევაკუაციისათვის. ვერტმფრენები კოსტრუირებული არიან კლასიკური ერთ როტორიანი საჭის სქემის მიხედვით, გააჩნიათ საკეცი სამსაყრდენიანი ტიპის შასი, ცხვიროვანი წინა საყრდენი თვლებით. ეკიპაჟი (მეთაური, ოპერატორი) განთავსებულია ცალკეულ კაბინებში ტანდემით. Mi-24 ტიპის ვერტმფრენების განმასხვავებელი მახასიტებლები წარმოადგენს დესანტის 8კაცის სემადგენლობის განთავსებისათვის კაბინა. ძალოვანი დანადგარი შეიცავს ტურბოლილვური ძრავს TVZ-117VMA, რომლებიც აღჭურვილნი არიან ეროზიული ცვეთისაგან მტვერდამცავი მოწყობილობებით მოუმზადებელ ადგილებზე მუშაობისათვის. დამხმარე ძალოვანი დანადგარი უზრუნველყოფს ვერტმფრენის ავტოომიურ ექსპლუატაციას. გამოწურვის ამაღლების საშუალებებეი მოიცავს:-ეკიპაჟის დაჯავშნულ კაბანას; -საწვავის ავზების პარისტი? გასამართს;
-საწვავის ავზების პროტექტორებს;
-ხანძარსაწინაღმდეგო დაცვის აღჭურვილობას; -ძრავის ეკრანო-გამონაბოლქვით მოწყობილობას;
-მართვის ძირითადი ჯაჭვის ჰიდრო-და ელექტრო კვების წყაროების დუბლირება და რეზერვირება.
გარე საბორტო ფრთებზე განლაგებულია შეიარაღების დასაკიდი ექვსი საკიდებელი კვანძი. Mi-24 გამოშვების დაწყებიდან 1970წ. გამოსულია სემდეგი სახის მოდიფიკაციები; Mi-24P, არჭურვილი იქნა ჩაყენებული უძრავი ქვემეხის დანადგარით 30მმ კალიბრისა; Mi-24D (საექსპორტო ვარიანტ Mi-25) ტანკსაწინააღმდეგო სარრაკეტო კომპლექსით ~Fალანგა~ და ჩაყენებული მოძრავი ტყვიამფრქვევის დანადგარით 12,7მმ კალიბრისა; Mi-24ვ (საექსპორტო ვარიანტ Mi-35) ტანკსაწინააღმდეგო სარაკეტო კომპლექსით ~SHTURM~ და ცაყენებული მოძრავი ტყვიამრფქვევეის დანადგარით 12,7მმ კალიბრის; MI-24VP ტანკსაწინააღმდეგო სარაკეტო კომპლექსი ~SHTURM~ და ჩაყენებული საქვემეხე დანადგარით 23მმ საბრძოლო კომპლექტით 470 ვაზნა;
Mi-24 ოჯახის ვერტმფრენები (საექსპორტო ვარიანტების ჩათვლით) გააჩნიათ უმართვაი სარაკეტო, ასევე საკონტეინერო შეიარაღება ტყვიამფრქვევებით, ყუმბარმტყორცნებით და ქვემეხებით, რომლებიც აღჭურვილიამხედველობიტ-სამიზნე, საფრენ-სანავიგაციო, რადიოკავშირის და სხვა დანადგარებით, რომელნიც უზრუნველყოფენ პილოტაჟის, სანავიგაციო და სამიზნე ამოცანებს როგორც მფრინავებს ასევე მფრინავ ოპერატორებს. საბორტო აღჭურვილობა იძლევა შესაძლებლობას გამოყენებული იქნას ვერტმფრენები დღისიტ და ბუნდოვან მარტივ მეტეო პირობებეში. ვერტმფრენები შეიძლება იქნეს ექსპლოტირებულნი სუსტადურვილ მომზადებული გრუნტებიდან პრაქტიკულად ნებისმიერი ფიზიკო-გეოგრაფიული მდგომარეობაში. Mi-24vm-ის მოდიფიკაციაში (საექსპორტო ვარიანტ Mi-35მ):განთავსებულია Mi-28ნ-დან წამყვანი როტორი უნიფიცირებული სტეკლოპლასტიკური ლოპოსტებით, რომლებიც არ მოითხოვენ მილაკების (ვტულკი) შეზეთვას და X-ფორმის დაბალხმაურიანი საჭის როტორი:- შემსუბუქებული პლანერი(შემოკლებულია ფრთა, გამოყენებულია დაუკეცავი შასი); -შეიარაღების შემადგენლობაში ჩართულია მართვადი რაკეტები ~Ataka~ ~ჰაერი-ხმელეთი~ კლასის და ~იგლა~ ~ჰაერი-ჰაერი~ რაკეტები; -აღჭურვილობის შემადგენლობაში შეყვანილია გამომთვლელი კომპლექსი და ლაზერული მანძილმზომელი; -მოდერნიზირებული ბორტის რადიოელექტრონული აღჭურვილობა რომელიც უზრუნველყოფს Mi-35მ-ის საბრძოლო გამოყენებას დღე-ღამის ნებისმიერ დროს. მი-35მ-ის შეიარაღების ვარიაციები: -4 მართვადი რაკეტა ~Ataka~, 2მართვადი რაკეტა ~Igla~, 40 უმართვაი S-8 რაკეტა; -16 მართვადი ~Ataka~, 40 უმართ. S-8; -16 მართ. რაკ. ~Ataka~, 10 უმართ. S-13; - 8 მართ. ~Igla~, 10 უმართ. S-8; -8 მართ. ~Igla~, 10 უმართ. S-13; -80უმართ. S-8; -20 უმართ S-13.
 # ძირითადი მახასითებლები
1. მოდელი Mi-35 Mi-35მ
2. ეკიპაჟი 2 2
3. ნორმალური/მაქსიმალური ასაფრენი მასა, კგ 11100/11500 10800/11500
4. წამყვანი როტორის დიამეტრი, მ 17,2მ
5. პრაქტიკული/სარბოლი ფრენის მანძილი, კმ 450/1020კმ 500/1085კმ
6. მაქსიმალური/კრეისერული ფრენის სიჩქარე, კმ/სთ 320/270 310-330/260
7. სტატიკური/დინამიკური ზღუდე, მ 2200/4500 3100/5750
8. გაბარიტული ზომები სიგრძე-სიმაღლე-სიგანე, მ
9. სადესატნი კაბინის 2,5X1,2X1,45მ
10. ვერტმფრენის როტორის გარეშე 18,6X4,4X4,8მ
11. ძრავის მარკა, რაოდენოდაXგაწევა, კგძ TVZ-11VMA, 2X2200
საბრძოლო-სატრანსპორტო ვერტმფრენი Mi-8AMTS
წარმოადგენს ერთერთ უკანასკნელ Mi-8 ტიპის ვერტმფრენის მოდიფიკაციას. აღჭურვილია მაღალისიზუსტის მართვადი სარაკეტო შეიარაღებით ~სჰტურმ-ვ~ და ~იგლა-ვ~ რაც ესაზლებლობას აძლევს დესანტის გადასხმის, ტვირთების გადაზიდვის, საევაკუაციო და სამძებრო-სამაშველო სამუშაოების გარდა ეფექტურად მოიხმაროს ვერტმფრენი ჯავშანსატანკო ტექნიკის გასანადგურებლად (მათ შორის ტანამედროვე ტანკების, რომელთაც გააჩნიათ დინამიური(რეაქციული) დაცვის ჯავშანი), გამაგრებული პუნქტების, საჰაერო მიზნებისა.
კომპლექს ~სჰტურმ-ვ~-ში გამოიყენება ზებგერითი რაკეტა ~Ataka~ (შესაძლებელია წინად გამოშვებული რაკეტა ~შტურმის~ გამოყენება), რომელიც სშვალებას იძლევა განადგუროს ჯავშანტექნიკა (კუმულატიური საბრძოლო ნაწილი), ცოცხალი ძალა და მსუბუქად შეჯავშნული ტექნიკა (ფუგასური საბრძOლო ნაწილი). კომპლექსი ~IGLA-V~ განკუთვნილია საჰაერო მიზნებთან საბრძოლველად. სპეცფორმებზე, მართვადი შეიარაღების მიუხედავად სესაძლებელია განთავსბული იქნეს უმართავი რაკეტების ბლოკე S-8 ან საქვემეხე კონტეინერები ქვემეხით გშ-23ლ. ცხვირის და უკანა ფიუზელაჟურ კორპუსში განთავსებულია PKT 7,62MM კალიბრის ტყვიამფრქვევები. კარებისა და ილუმინატორის ადგილები საშუალებას იძლევა მიიროს და დააყენოს მედესანტეების საშტატო იარაღი. ვერტმფრენის სიცოცხლის უნარიანობა საბრძოლო პირობებეში უზრუნველყოფილია, ეკიპაჟის დაჯავშნული კაბინით და სასიცოცხლო მნიშვნელობის აგრეგატები. სატვირთო კაბინაში სეიძLება დაყენებული იქნეს 12 საკაცე დაჭრილებისათვის. შეიარაღების ძირითადი ვარიაციები: -80 უმართ. რაკეტა შ-8; -40 უმართ. რაკეტა S-8, GS-23ლ ქვემეხის ორი კონტეინერი და საბრძლო მარაგის 250 ვაზნით; -8 მართ. რაკეტა ~Ataka~, 40უმართ. რაკეტა S-8; -8 მართ. რაკეტა ~Ataka~, GS-23ლ ქვემეხის ორი კონტეინერი და საბრძლო მარაგის 250 ვაზნით; -4 მართ. რაკეტა ~Igla~, 40 უმართ. რაკეტა S-8; -8 მართ. რაკეტა ~Ataka~, 4 მართ. რაკეტა ~Igla"
 # ძირითადი მახასითებლები. Mi-8
1. ეკიპაჟი 3
2. ნორმალური/მაქსიმალური ასაფრენი მასა, კგ 11100/13000კგ
3. საწვავის მარაგი, კგ
4. ძირითად საწვავის ავზებში 1930კგ
5. დამატებით ავზებში 1388კგ
6. ტვირთამწეობა ტვირთის ფიუზელაჟში განტავსებისას 4000კგ
7. ტვირთამწეობა სიდა დაკიდებებზე 4000კგ
8. მაქსიმალური/კრეისერული ფრენის სიჩქარე, კმ/სთ 250/230კმ/სთ
9. სტატიკური/დინამიკური ზღუდე, მ 3980/6000მ
10. პრაქტიკული ფრენის მანძილი დამატებითი საწვავის ავზების გარეშე, კმ 580კმ
11. სარბოლი ფრენის მანძილი, კმ 1250კმ
12. წამყვანი როტორის დიამეტრი, მ 21,3მ
13. გაბარიტული ზომები სიგრძე-სიმაღლე-სიგანე, მ
14. ვერტმფრენის 18,4X6,4X4,8მ
15. სატვირთო კაბინის 5,3X2,3X1,8მ
16. წამყვანი როტორის დიამეტრი, მ 21,3მ
17. ძრავის მარკა, რაოდენოდაXგაწევა, კგძ TVZ-117VM, 2X2200
|