ყუმბარმტყორცნი მ72 სალაშქრო მდგომარეობაში
-მესამე თაობის ერთჯერადი გამოყენების ყუმბარმტყორცნების კომპლექსების გამოყენების დროის ათვლა იწყება 60-იანი წლებში ამერიკაში და შვედეთში მალე სხვა ქვეყნებშიც გამოჩნდა ერთჯერადი რეაქტიული ძრავის ტიპის ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარმტყორცნების მესამე თაობების კომპლექსები. აეს რომ ერთჯერადი გამოყენების ფაუსტპატრონისგან განსხვავებით გამოიყენებოდა რეაქტიული ძრავა. ამ შემთხვევაში ჭურვი ღებულობს საწყის სიჩქარეს არა სასტარტო დენთის მუხტისგან, ენერგიეს დიდი ნაწილი იხარჯებოდა უმიზნოდ გაზების ლილიეს უკან ნაწილიდან გამოსვლისას, არამედ რეაქტიული ძრავის ხარჯზე რომელიც უფრო ეფექტურია და ეკონომიურია. ფაუსტ პატრონთან შედარებIტ მესამე ტაობის ყუმბარმტყორცნების საწყისი სიჩქარე და სროლის მანძილი გაიზარდა ხთჯერ და მეტიც., მკვეთრად გაუმჯობესდა სროლის შექუჩულობა. განახლებული და გაუმჯობესებული კუმულატიური ჭურვის კვანძების დახვეწამ გაზარდა ჯავშანგამტარიანობა. ახალი მატერიალების ხარჯზე აწამოებდენ ლულას. ლულა უკვე მზადება არა ფოლადისგან არამედ მზადება უკვე ალუმინის სენადნობებისგან, პლასტმასის სტეკლომატერიალის და სხვა სინტეტიკური მატერიალების ხარჯზე. ახალი ყუმბარმტყორცნებმა საგრძნობლად დაიკლეს წონაში.
-საბჭოთა არმისატვის შექმნა რპგ-18 და სხვა შენდგომი ვარიაციები მეასამე თაობის რეაქტიული ყუმბარნტყორცნებისა. მატ ასევე მიეკუთვნება ახალი გასროლები პგ-7ვრ, ტვგ-7ვ, და ოგ-7ვ რომელიც გამოიყენებოდა რპგ-7ვ1 ზე. ასვე აალი ტანკსაწინააღმდეგო კომპლექსი რპგ-29<ვამპირე> და გასროლა პგ-29ვ.
-მესამე თაობის პირველ ყუმბარმტყორცნებად შეზლება ითქვას რომ იყო ამერიკული წარმოების 66მმ-იანი მ72 (1962წელი) და 74მმ-იანი შვედური <მინიმანი> 1968 წელი. ამერიკული მ72 –ის ლულა შედგებოდა ორი მილისაგან –შიდა მილი ალუმინის სენადნობისაგან და გარე მილი სტეკლომატერიალსგან, ყუმბარა შესდგებოდა კუმულატიური საბრძოლო ნაწილისგან და რეაქტიული ძავისგან. მ72 ყუმბარტყორცნის საროლდა საჭირო იყო მილების გაშლა შიდა და გარე.
შვედური მინიმანი კი შესდგებოდა პლასტმასისაგან.ყუმბარაი იყო კუმულატიური საბრძოლო ნაწილით და გამოსროლა ხდებოდა სასტარტო დენთის მუხტის ხარჯზე რომელიც დამაგრებული იყო ლულაში. ორივე იარაღი მ72 და მინიმანი იყო არა უკუგდებადი და გაზების გამოსროლის სემდეგ ის აგარ მოიხმარებოდა და იყო ერტჯერადი მოხმარების. ახალი მატერიალის გამოგენების ხარჯზე ყუმბარმტყორცნის მასა არ იყო დიდი დაახლოებით 2,7 კგ. სროლის მანზილის სიშორის გაზრდა გამოწვეული იყო უფრო ძლიერი სასტარტო დენთის მუხტებით და შეადგენდა 150-180მეტრს (5 ჯერ მეტს ვიდრე ფაუსტპატრონისა) ჯავშანგამტარიანობა 270-340მმ.
-რეაქტიული ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარმტყორცნების დანიშნულება იყო ტანკების, ჯავშანმანქანების და სხვა ჯავშანსაშუალებების განადგურება. ასევე ის შეიძლება გამოყენებულიყო ცოცხალი ძალის გასანადგურებლად მსუბუქ თავშესაფრებში, ნაგებობეში და სატრანსპორტო სასვალებებში.
-რუსულ არმიასი გამოიყენება ოტხი სახის რეაქტიული ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარები:რპგ-18 <მუხა/ბუზი>, რპგ-22<ნეტტო>, რპგ-26<აგლენ>, და რპგ-27 <ტავოლგ>. ყველა ჩამოთავლთაგანი აქვს ერთნაირი პრინციპული სქემა:
• გამშვები ხელსაწყო მილის მსგავსი, რომელზეც განლაგებულია სამიზნე მოწყობილობა და დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმი.
• კუმულატიური საბრძოლო ნაწილიანი, კალიბრიანი და რეაქტიული ძრავიანი ჭურვი.
• ყუმაბრის დამაგრების კვანძირომელიც ამაგრებდა და ეჭირა გასროლა გამსვები მილში რომ არ ემოძრავა ტრანსპორტირებისას, გადატანისას და ასევე საბრძოლო მდგომარეობააში მოყვანის შემდეგ სხვადასვა დაკიდების კუთხის და ამაღლების ყოფნისას.
შვედური მინიმანი
-რეაქტიული ძრავებია ყუმბარმტყორცნებზე აუცილებელი მოტხოვნილება ის იყო რომ გაზების მუშაობა უნდა დამთავრებულიყო მილშივე ჭურვის გამოფრენისტანავე რადგან მას არ დაეზიანებია მსროლელი. ასევე დაკეცილი ლულის საბრძოლო მდგომარეობაშო მოყვანი შემდეგ უნდა დაეკმაყოფილებინა საჭირო საწყისი სიჩქარის მინიჭება, ამიტომ შეიქმნა გასაშლელი რადგან გრზელი მილიში რეაქტივის ასწრებდა მუშაობაის დასრუულებას გაზების გამოყოფით და დასაკეცი ყუმბარმტყორცნი მილები უფრო მოსახერხებელია, გადასატანად, მობილურია, დესანტირებისატვის მოსახერხებელი, გადასატანად, ტრანსპორტირება და გამოყენებაა.
-აქედან გამომდინარე გაკეტდა ტელესკოპური სახის დასაკეც გასასლელი მილები რომლის სალაშქრო მდგომარეობაში წარმოადგენდა 700-750მმ და საბრძოლო მდგომარეობაში 1000მმ.
-პრგგ-ს ლულაზე განთავსებულია სამიზნე მოწყობილობა და დამრტყმელს სახლეტი მექანიზმი. სამიზნე მოწყობილობა-სამიზნე დეოპტორის მსგავსი და სამიზნე (მუშკა), - ჰაერის ტემპერატურის შეცვლასთან ერთად, სამიზნე მოწყობილობა დამიზნების კუთხის შესწორების გათვალისწინების საშუალებას იძლევა, რადგან რეაქტიული ძრავის ქაჩვა ზამთრის და ზაფხუილის პერიოდში საგრძნობლად განსხვავდება. ამიტომ ზამთრის სა ზაფხულის პერიოდში ცვლილებებისშესატანად გათვალისწინებულია სამიზნის დიოპტორის გადაადგილება სხვადასხვა მდგომარეობასი ამინდის ტემპერატურიდან გამომდინარე. სამიზნე მოწყობილობის წინა სამიზნე (მუშკა) განსხვავდება ყველა სხვა ჩვეულებრივი სასროლი იარაღის ღია სამიზნეების (მუშკებისგან). ის შექმნილოია ვერტიკალური საყრდენიანი საკეცი ტიპის სამიზნეს მსგავსად და გააჩნია სასროლი მანძილის სამიზნე მარკირება 50 მეტრიდან ყველაზე მაღალი სამიზნე სროლის მანძილამდე. ციფრირება ხდება დანაყოფებით ატეულობიტ მეტრით.-5-10-15-ა.შ.
შეზღუდული მხედველობის დროს ცეცხლის წარმოებისათვის როდესაც დიაპტორიდან დამიზნება შეუძლებელია სამიძნის (მუშკის) საყრდენზე (სტოიკა) ზე ზემოდან არის გამიშვერილობა, ხოლო დიოპტორის საყრდენზე კი Qჭრილია. სამიზნე მარკირების გვერდებზე, მუშკას გააჩნია შტრიხები, ან გამოშვერილობები, რომელიც შეიძლება იქნეს გამოყენებული, როგორც მანძილმზომელი ტანკამდე, მიზნის ფრონტალური მოძრაობის დროს ტანკის ვიზუალური მხედველობის სიგანის კორპუსით. ზოგიერთ პრგ-ზე სამიზნე მოწყობილობები ოდნავ განსხვავდება.
მინიმანის სამიზნე
-ყუმბარმტყორცნის დამრტყმელ-სახლეტი (გამშვები) მექანიზმის დანისნულებაგასროლის წარმოება. სალასქრო მდგომარეობაში ყოფნისას ის უზრუნველყოფს ყუმბარმტყორცნტან მოპყრობის დამცველს და მისი რაზბლოკირება ხდება მხოლოდ საბრძოლო მდგომარეობაში სეყენების შემდეგ. დამრტყმელ –სასხლეტი მექანიზმი განტავსებულია ლულის ზემოდან მის წინა ნაწილთან ახლოს რატა დამიძნების დროს ადვილი იყოს ტიტებით დაჭერა გამშვებ სახელურზე (რიჩაგ).
მ72-ის გამსვები მექანიზმი
საბრძოლო შეყენებიდან გაშავებისას, ზამბარების მოქმედების ქვეშ სპიცა თავისივე დაბოლოვებაში მყოფი ბაიოკით გადაადგილდება უკან, რომელიც ამსხვრევს ყუმბარის კაფსულ მაალებელს. ის იმყოფებ ყუმბარმტყორცნის ლულის ზემოდან ლულის დაბოლოების ჭრილთან. კაფსულ მაალებელის ასეთი განლაგება სასვალებას იძლევა უმოკლესი მანძილით გადასცეს ცეცხლის ძალა(ფორსი) ფორსირება) გაზგადამყვანი მილიტ რეაქტიული ძრავის მუხტის ამალებელზე. წურვის მოძრაობის დაწყებასთან ერტად საგაზემილი რომელიც დამზადებულია რეზინიტ ან პოლიეთილენით, ყუმბარა წყდება და ტავისუფლდება სამაგრის კვანძისგან.
-ყუმბარმტყორცნის სასროლი მოწყობილობა გამოიყენება არა მარტო დამიზნებისა და გასროლისათვის არამედ ასევე ჭურვის შენახვის კონტეინერად, ტრანსპორტირების და გადადგილებისატვის. სალაშქრო მდგომარეობისას ყუმბარმტყორცნის წინა და უკანა ნაწილები დახურულია ხუფებით. ხუფები(სახურავები) ინარჩუნებს ყუმბარმტყორცნს დაბინზურებისა და სინესტისაგან. რპგ-18, რპგ-22 ის ხუფები(სახურავები) არის მეტალისგან რეზინის საფენით(პრაკლადკა) და იღება ყუმბარმტყორცნის საბრძოლო მდგომარეობაში მოყვანისას, ხოლო რპგ-26, და რპგ-27ის საბრძოლო მდგომარეობაში მოყვანისას და გასროლისატვის ხუფების მოსნაარ არის საჭირო რადგან ისინი რეზინის არის. ყუმბარმტყორცნის მილის მარცხენა მხარეზე დაკრულია ეტიკეტი ყუმბარმტყორცნის საბრძოლო მდგომარეობაში მოყვანის და ცეცხლის წარმოების ინსტრუქციებით უსაფრთხოების ზომების სრული დაცვით. რპგ-18 ეს საინსტრუქციო ეტიკეტები განტავსებულია ყუმბარმტყორცნის მარჯვენა და მარცხენა მხარეებზე. ისარი მიუტიტებს ცეცხლის წარმოების და გასროლის მიმართულებას რადგან შეხედულეით ყუმბარმტყორცნის სალულე და სახაზინო ნაწილებს არ გააცნიათ მკვეტრი განსხვავებები.
-ყუმბარმტყორცნის საბრძოლო ნაწილის კორპუსის გააცნია ცენტრირებული დიმატერული გასქელება, ლულის შესაბამისი კალიბრტან შესაბამისად. საბრძოლო ნაწილის კუმულატიური კვანძი შეიცავს, ოკფოლის ფლეგმატისირებული ოქტაგენის მუხტს. ამფეთქი მილაკი-არის პეზოელექტრონული, ბრტყელთავიანი (გალავადონი) შორი შემაყენებლით, რომელიც უზრუნველყოფს ჭურვტან მოპყრობის და მის შეყენების სემდგომ გასროლისას 2,5-15 მეტრომდე ლულის ტუჩიდან დაშორების მანძილზე უსაფრტხოებას. გასროლის დან 3,6-6,5წამის შემდეგომ ტუ ჭურვი არ მოხვდება დაბრკოლებას (მიზანს) მაშინ ამუშავდება ამფეთქის მილაკის თვითგანადგურების მექანიზმი- ჭურვი ამ დროს ფეტქდება.
-რეაქტიული ძრავი შესდგება კამერისგან რომლის შევიწროვებად ადგილში ჩახრახნილია წამოსაცობი (ნასადკა) სტაბილიზატორის ოთხი ლოპოსტით. კამერის შევიწროვების ადგილი და გაფარტოვების წამოსაცობი წარმოქმნის რეაქტიული ძრავის (სოპლოს). ვიწრო ადგილსი წამოსაცობის განთავსება არის შეწებებული ერთმანეტში დისკი და საცობი (პრობკა) რომელიც ხურავს სოპლოს. მაგათით გადის გაზგამყვანი მილი კაპსულ ამაალებლიტ, რომელიც განტავსებულია გამშვებ მოწყობილობაში. კაპსულ მაალებელის ცეცხლის ძალა (ფორსი) ხვდება გამაზლიერებელ დენთის აბზე. რისგანაც ცეცხლის სხივი აალებს დენთის რეაქტიულ ძრავს. რპგ-18-სი დენტის მუხტი წარმოდგენს მილოვანი სახის პიროკსილონისებურ დენტის კონას, რომელიც ტავისუფლად ტავსდება კამერაში. რეაქტიული ძრავი მოქმედებს გამშვები ლულის ხელსაწყოს ზღვრებში, შემდგომ ჭურვი მიფრინავს ინერციით. ჭურვის სტაბილიზირება ხდება მისი ლოპოსტების გახსნის ხარჯზე ლულიდან გამოსვლის შემდეგ.
-ყუმბარმტყორცნის ექსპლოტაციისატვის საჭიროა მრავალი უსაფრტხოების ზომების დაცვა. საბრძოლო ყუმბარმტყორცნი კუმულატიური გასროლით სეფერილია დამცავი ფერით, ხოლო ყუმბარმტყორცნი ინერტული ხელსაწუოებით განკუთვნილია პირადი შემადგენლობი პ/შ-ის სასწავლებლად და არნისნულია ასო <ი> (ინერტული) მარკირებით და შერებილია დამცავი შეფერილობით და სატავე ნაწილიზე არის ფართო სავი ფერის ხაზით ორივე გვერდზე. ყუმბარა ინეტრულ ხელსაწყოეში შეიცავს სათავე ნაწილის შავ შეფერილობას და წარწერიტ ინერტ. ამის ცოდნა აუცილებელია რადგან ტავიდან იქნეს აცილებული უბედური შემთხვევები, სწავლებიას სასროლეტზე გასროლილი და აუფეთქებელი ჭურვების შეგროვებისას. წურვები რომლების არ არის სეფერილი სავად და არ აწერია წარწერა ინერტ მათი ხლება სასროლეტზე სასტიკად აგრზალულია, მხოლოდ გამნაღველი სპეციალისტების მიერ მისი ადგილზე განადგურება ხდება. საბრძოლო და ინეტრტულ ჭურვებს გააცნიათ ერტნაირი ზრავის დენთის მუხტი, ამიტომ საწიროა მაქსიმალური ყურადრეა და სიფრთხილე მოპყრობისას. ყუმბარმტყორცნიდან საცეცხლე პოზიციაზე სროლისას უნდა გავიტვალისწინოტ სახიფათო ზონები უკანა მხარეს სექტორში 90 გრადუსი (რპგ-27-120გრადუსი), 30 მეტრის მანზილზე სახაზინო ნაწილიდან. ასევე ყუმბარმტყორცნის სახაზინო ნაწილიდან სამი მეტრის მანძილზე არ უნდა იყოს არანაირი დაბრკოლეა-კედლები, ღობე ნაგებობა ა.შ
-ასევე სროლის მიმარტულებაზე არ უნდა იყოს რაიმე სახის ადგილობრივი დაბრკოლება რამაც შეძლება გამოედოს ჭურვის ფრენის დროს (ტოტები,). ასევე როგორც წინამდებარსეში ავღნიშნეთ საცეცხლე პოზიციის შერცევისას ყუმბარმტყორცნის ლულა უნდა იყოს მოსორებული ბრუსტვერიდან ფანჯრის ჩარჩოდა და ა.შ 20 სანტიმეტრის მანძილის მოსორებით, რადგან გასროლისას სტაბილზირებელი ფრტები( ლოპოსტები) არ გამოედოს. ასევე სროლის დროს მსროლელმა ყუმბარმტყორცნი უნდა დაიჭიროს ისე რომ არ დაზიანდეს გამომდინარე გაზებიტ, მწოლიარე სასროლე პოზიცია უნდა იყოს 60 გრადუსიანი კუთხით გამსვები მექანიზმის სროლის ღერძიდან რატა ფეხები არ მოყვეს სროლის დროს უკნა ნაწილიდან გამონადენი გაზების ზონაში.ყუმბარმტყორცნის სალასქრო მდგომარეობიდან საბრძოლოსი გადაყვანა ხდება მხოლოდ სასროლი პოზიცცის მოწყობის ან სერცევის შემდეგ. რპგ-18 და რპგ-22ის ყუმბარმტყორცნები მექანიზმი სალაშქრო მდგომარეობიდან საბრძოლოში მოყვანის შემდეგ (მილების გაშლისას) მისი უკან სალაშქროში დაბრუნება დაკეცვა არ არის გატვალისწინებული. გასლილი საბრძოლო მდგომარეობაში მოყვანილი ზემოთხსენებული ყუმბარტყორცნების უკან დაბრუნების მცდელობამ შეიძლება გამოიწვიოს გასროლის ინიცირება. აქედან გამომდინარე თუ არ მოხდა საბრძოო მდგომარეობასი გაშლილი ყუმბარმტყორცნიდან გასროლა მისი სლასქრო მდგომარეობასი გადაყვანა სასტიკად აკრზალულია და ამისატვის უნდა მოხდეს გასროლა მოწინაარმდეგის მიმართულებით. ხოლო რპგ -26 და რპგ-27 ყუმბარტყორცნების უკან სალაშქროსი გადაყვანის მექანიზმი გატვალისწინებულია რადგან არ არის გასაშლელი ყუმბარმტორცნი და ამიტომ მისი გადაყვანა ნებადართულია. მაგრამ მიზანშეწონილი არ არის აუცილებელი საჭიროების სემთხვევის გარდა მისი წინ და უკან გადაყვან გადმოყვანა სალშქროდან-საბრძოლოსი და უკან გადაყვანა. ყუმბარტყორცნტან მოპყრობის მოკლე ინსტრუქცია ასახულიაგვერდებზე განტავსებულ ეტიკეტებზე.
რეაქტიული ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარმტყორცნი რპგ-18
რეაქტიული ტანკსაწინაარმდეგ ყუმბარმტყორცნი რპგ-18 (მუხა, ბუზი) შექმნა კონსტრუქტორებმა ვ.ი.ბარაბოშკინმა და ი.ე. რაგოზინმა. რპგ-18 არის პირველი რუსული წარმოების, რეაქტიული, ტანკსაწინაარმდეგო, ერტჯერადი მოხმარების, ყუმბარმტყორცნი. 1971წ გაიარა საველე გამიცდები და 1972 წელს იქნა მირებული სიარაღებაზე რომელმაც სეცვალა ხელის ხელის ტანკსაწინარმდეგო ყუმბარა რკგ-3 იხილეთ ქვემოთ მოყვანილი სურათზე.
რპგ-18-ის სასროლი გამსვები მექანიზმი ანალოგიურია ამერიკული წარმოების მ72-ის:ყუმბარმტყორცნი სედგება ტელესკოპური ტიპის მოქმედების 2 მილისგანსიდა დაგ არე, შიდა ალიმინის სენადნობის და გარე სტეკლომატერიალისგან-ნაჭერი. სალასქრო მდგომარეობასი მყოფი რპგ-18 წარმოადგენს სიგრძით 705მმ. საბრზოლო მდგომარეობაში მათი გაშლისას სიგრძე 1050მმ-ს.
-მილების გასლისას რპგ-18 საბრზოლო მდგომარეობასი მოყვანისას ჭურვი (გასროლა) ხვდება გაშლილი მილების უკანა ნაწილში.შიდა მილის მიმართულებას საბრძოლო მდგომარეობაში გადაყვანას უზრუნველყოფს მის უკანა ნაწილზე მიმაგრებული მიმარტველი სახაზავი. სალასქრო მდგომარეობაში მიმარტველი სახაზავი იმყოფება უკანა მილის(ლულის) სედა მხარეს, ბრტყელ მიმარტველ გარსაცავში(კოჟუხ) ჟოლობის მსგავსი. სახაზავის წინა ნაწილი კი გამოწეულია გარსაცავიდან და უჭირავს დსსვებულ მდგომარეობაში წინა სამიზნე (მუშკა) და წინა მილის სახურავის ჩამკეტი(ზაშოლკა). მილების გასაყრელად( გასაშლელად) საჭიროა გაიხსნას უკანა ნაწილის სახურავი ხუფი, ამავდროულად შიდა ლულის მილის გამოსვლისას სახაზავი გადაადგილდება გარსაცავის ჟოლობზე უკან, ანტავისუფლებს სამიზნე (მუშკას) დად ა წინა სახურავის(ხუფს), სამიზნე (მუშკა) წამოდგება ხოლო წინა ხუფი კი ვარდება ქვემოთ. მილების გაშლისას საბრძოლო მდგომარეობაში მოყვანისას ამოიწევა დაზამბარებული დიოპტორი. ყუმბარა დამაგრებულია შიდა მილის ნაწილსი სტოპორებით ჭრილიანი ფოლადის ფირფიტების მსგავსიით, რომელიც ჩამოცმულია სტაბილისზატორის ორ ფთაზე(ლოპოსტზე). ტავისი მოხრილობიტ ფირფიტის მეორე დაბოლოვებაზე ცაწიდებულია ლულის სახაზინო ნაწილის ჭრილის კაუჭით(ტორცომ)????. მოძრაობის დაწყებასთან ერთად ფირფიტები ნადგურდება, ხოლო მილიდან გამოსროლის შემდეგ ჩამოხტება სტაბილიზატორის ფრტებიდან მისი გაშლისას. ლულის სიდა მილის ზედა ნაწილზე დამაგრებულია დამრტყმელი მექანიზმი, გგასროლის ბლოკირები მექანიზმი და კაპსულ ამაალებელი. ისინი აწყობილია ერთ კორპუში. კორპუსის წინა ბუდეში იმყოფება დამრტყმელი მექანიზმის ნემსა(ბაიოკ).???რომელიც დამაგრებულია გარე მილზე. კაპსულ მაალეელი დამაგრებულია კორპუსის ბუდის უკანა ნაწილში, მასზე აწარმოებს დარტყმას ნემსა(ბაიოკ). კაპსულის აალებისგან ინტება გამაძლიერებელი დენთის აბი(ტაბლეტკა( და ცეცხლის სხივი ნაკადი გაზგადამყვანი მილიტ გადეცემა რეაქტიული ძრავის მაალებელს.
- ბლოკირების მექანიზმი რომელიც განტავსებულია შიდა მილის კორპუსის უკანა ნაწილში, ემსახურება დამრტყმელი მექანიზმის როგორც ბლოკირება სალაშქრო მდგომარეობასი ყოფნისას, რომელიც გამორიცხავს კაპსულ მაალებლის დამსხვრევას დაკეცილ მდგომარეობაში ყოფნისას. ამვ დროს ბლოკირების მექანიზმი არ მისცემს მსროლელს არასრული გაშლისას მოახდინოს გასროლა და ბლოკირებას ასევე ახდენს გაშლილი მილების ფიქსაციას საბრზოლო მდგომარეობაში. ასე რომ ბლოკირების მეხანიზმი უზრუნველყოფს გაშლის დროს უსაფრტხოებას.
- გარეტა ლულის მილზე განტავსებულია გადამგდები სამიძნე(მუშკა), დიოპტორი და გამშვები მექანიზმის ნაწილები. სამიზნე და დიოპტორი ადგენენ სამიზნე ხელსაწყოს. დიოპტორით დამიზნება მოითხოვს დიდი გამოცდილებას და ცოდნას, განსხვავებით ცვეულებრივიიარაღის სამიზნე მოწყობილობებისგან განსხვავებით. დიოპტორო არის ქვეზამბარიანი პლანკა ორი ნახვრეტით-რომელიც დამაგრებულია გარე მილის შალითაზე. ერთი ნახვრეტი განკუთვნილია დამიზნებისათვის როდესაც ჰაერის ტემპერატურეა0გრადუსზე მეტია, ხოლო მეორე როდესაც 0 გრადუსზე ნაკლებია. ისინი იფარება ფარდით რომელიც სესაბამისად გადადგილდება და ყენდება ტემპერატურიდან გამომდინარე მდგომარეობაში. როგორც ავგნიშნეთ რეაქტიულ ძრავიანი გასროლებისათვის საჭიროა ტემპერატურის გათვალისწინება რადგან მისი გასროლა ზამთრის ან ზაფხულის პერიოდში მისი საწყისი სიჩწარე და აქედან გამომდინარე სროლის მანძილი არის განსხვავდება. რპგ-18 ქარხნიდან მოდი <+> მდგომარეობაში. დიოპტორის სამიზნის გამოყენებისას ტვალი უნდა იყოს დაშორებული 7-10 სანტიმეტრით მისგან, რადგან შეზღუდული მხედველობის პირობებსი განსაკუთრებით გამთენისას ან ნისლიანობის პერიოდში თითქმის სეუძლებელია დამიძნება. ამისათვის ესეტ პირობებსი სროლის წარმოებისათვის დიოპტრის ზედა ნაწილში არის სწორკუთხოვანი ჭრილი. მისი საშვალებით მოხება დამიზნება წინა სამიზნით (მუშკი) გასწორება გამიზვნა ისევე როგორც ღია მექანიკურ სამიზნეებზე.
რპგ-18-ის დამრტყმელი მექანიზმი და გაზების მილი სამიზნე და გამშვები მექანიზმი
- რპგ-18-ის სამიზნე (მუშკას) სპეციფიკური სახის მოწყობილობა, რომელიც მაგრდება ზამბარიანი ღერძით ძირითად გარე მილიზე. სამიზნე მუშკას აქვს სამიზნე მარკირება რიცხვებით 5-10-15-20 ესაბამისად მანძილზე 50-100-150-200 მეტრომდე. აქედან გამომდინარე სამიზნის მარკირება წარმოადგენს სამიზნე მანძილის შკალას, მაშინ როდესაც ჩვეულებრივ იარაღზე სამიზნე მარკირება არის პლანკაზე რომელიც მდებარეობს ნსროლელის ტვალითან ახლო მანძილზე. სამიზნე მუშკა ასევე გამოიყენება მანძილის საზომად ტანკის გვერდიტი ფორმის განზარვრით მანძილის გაზომვა. სამიზნე მარკირების 15 დანაყოფზე არის ორი ჰორიზონტალური შტრიხი, რომელიც გამოიყენება შემდეგ ნაირად : როდესაც მოწინააღმდეგის ტანკის ვიზუალური სიგანე აღმოჩდება ამ ორი შტრიხსორისო ხაზების დაბოლოების ტოლი ესეიგი მანძილი ტანკამდე არის 150 მეტრი.
- დიოპტორის საყრდენი ასევე ასრულებს კიდე ერთ ფუნქციას, ტავისი ქვედა გამოშვერილობით სეაყენებს დამრტყმელს. დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმის შესაყენებლად საჭიროა დიოპტრის საყრდენი მოაბრუნო უკან და ქვემოთ გაჩერებამდე(ლულის სახაზინო ნაწილის მიმარტულებისკენ), რის შემდეგაც გაუშვათ ხელი. ნემსა საბრძოლო სემყენებლით სესდგება მქნევარაზე(შეპტალო). რპგ-18 მარცხენა მხარზე განტავსებული ეტიკეტი უსაფრთხოების ზომების მოკლე ინსტრუქტაჟით, ხოლო მარჯვენაზე კი რპგ-18-ის საბრძოლო მდგომარეობაში მოყვანისდა გასროლის ინსტრუქცია. პგ-18 გასროლა შესდგება კალიბრული საბრძოლო ნაწილისგან და რეაქტიული ძრავისგან. საბრძოლო ნაწოლში განთავსებუია კუმულატიური მუხტი წონით 32გრამი ინერტული ლიზნით(ეკრანი) და პესოელექტრონული სატავე ამფეთქით ვპ-18 გრზელი შემყენებლით და თვითლიკვიდატორით. კუმულატიური მუხტის კვანძი გნტავსებულია კორპუში. რომლის გაფართოებული ნაწილი სეიცავს 64მმ და ემსახურება მიმართულების მასქელებლად ჭურვის მილში მოძრაობისას. კორპუსის უკანა ნაწილში იმყოფება ამფეთქის (დონნაია)ნაწილი, რომელის არიმ მოჭერილი(მიჭნეხილი) მკვეთრი(უპორნი) რკალით(კალცო). ყუმბარის წინა ნაწილში განთავსებულია აბტეკატელი (ბალისტიკური დაბოლოება(ნაკანეჩნიკი) ამფეთქის სათავე ნაწილი პეზოელემენტით და დენისგამტარი კონუსით. დენგამტარი კონუსი და ვარონკა შეადგენს ელექტრონული ტოტის საერთო ჯაჭვს, პეზოგენერატორიდან ამფეთის (დონნააი) ნაწილამდე. მეორე ტოტი გადის ყუმბარის კორპუსზე. კორპუსის უკანა ნაწილზე ხრახნით მიმაგრებულია რეაქტიული ძრავი. ძრავის კამერაში მოტავსებულია მილების ფორმის პიროკსილონის(პეროკსილინოვი) დენთის მუხტი. კამერა სრულდება აოპლის ფორსირებული კვანძის ბლოკით და სტაბილიზატორის ოტხი ფთით. გასროლის მომენტიათვის ჭურვს გააჩნია 114მ/წ სიჩქარე. რპგ-18 –ს გასროლა მიფრინავს როგორც ბალისტიკური სხეული და ამიტომაც ის არის ნაკლებად მგრძნობიარე გვერდული ქარისას, ვიდრე წურვები რომლებიც მუშაობს ტრაექტორიაზე რეაქტიული ძრავებით. ასე რომ 100 მეტროზე გვერდითი ქარისას 4-6მ/წ ით შესწორება ქარზე შეადგენს მხოლდ 30 სანტიმეტრს. Fფაქტიურად დიოპტრიდან დამიზნებისას ესეთი შესწორების გათვალისწინება შეუძლებელია ის შეადგენს ტანკის პროექციის ვიზუალური ნაწილის 1/10. ძლიერი გვერდიტი ქარისას 10მ/წ ამ მანძილზე შესწორება უდრის 60 ცანტიმეტრს. დამიზნების წერტილი უნდა იქნეს გამოტანილი გვერდით, საიდანაც უბერავს ქარი საშულოდ სამიზნის 1/3 ით. გვერდითი ქარის მოქმედებისას 100 მეტრის მანძილზე სროლისას შესწორება ფაქტიურად არ არის საჭირო, ტან დიოპტრით მისი განსაზღვრა ფაქტიურად შეუძლებელია ამ მანძილზე. თვით ძლიერი გვერდითი ქარის დროს ტანკის დაზიანება 75-100 მეტრის მანძილზე რპგ-18-ით შეადგენს თითქმის 100%. მიუხედავად ამისა აეთი მიღწევები ხდება მხოლოდ მომზადების და პრაქტიკის შემდეგ. სამხედრო გამომცემლობის მიხედვით რპგ-18 მასიური წარმოება ხორციელდებოდა 1993 წლამდე. სულ გამოშვებული იქნა 1,5 მილიონი რპგ-18. იმ წლებისათვის საერთაშორისო შეიარაღების ბაზარზე მისი ფასი შეადგენდა 721$ ამერიკულ დოლლარს. რპგ-18 სემდგომ შეცვალა რპგ-22, უფრო დახვეწუილმა და სრულყოფილმა რეაქტიულმა ყუმბარმტყორცნმა.
რეაქტიული ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარმტყორცნი რპგ-22 (ნეტტო)
რპგ-22 არის რპგ-18-ის მოდერნიზირებული ვარიანტი, მოდერნიზაცია მიმდინარობდა ჯავსანგამტარიანობის გასაზრდელად, სალაშქროდან საბრძოლოში გადაყვანის გასამარტივებლად და ზოგოიერთი მისი ელემენტის სრულყოფა რპგ-18 ექსპლოტაცის გამოყენების საფუძველზე. ძირითადი ცვლილებები მოდერნიზაცისას არის
• საბრძოლო ნაწილის მოქმედების სიძლიერის გაზრდა მუხტის გაზრდის ხარჯზე როგორიც არის ოკფოლი 312გრამიდან 340 გრამამდე და კალიბრის გაზრდა 64მმ დან 72,5მმ მდე, რეზუტატში კი ჯავშანგამტარიანობა გაიზარდა 300მმ დან 400მმ მდე.
• გარე სასროლი მილის ნაცვლად გამოყენებულია გამოსასვლელი წამოსაცობი (ნასადკა, რომელიც სიგრძეში ზრდის გამშვები ხელსაწყოს 100მმ ით, რეზილთათში რპგ-22 საბრძოლო მდგომარეობაში წარმოადგენს 850მმ (რპგ-18-1050მმ იყო)
რპგ-22 სალაშქრო მდგომარეობაში
• ჩასადები დენთის მუხტის სანაცვლოდ გამოყენებულია მილისებური (მაკარონისებური) პიროკსილინის დენთის მუხტი (შეტოჩნოვო ტიპა), აქედან გამომდინარე გაიზარდა დენტის მუხტის წვის სიჩქარე და ძრავის მუსაობის სიცქარე, რამაც ხელი შუწყო რპგ-22 ჰქონოდა უფრო მოკლე ლულა, ამასტანავე მოხერხდა რეაქტიული ძალის იმპულსის გაზრდა და ჭურვის საწყისი სიჩარის გაზრდა 114მ/წ დან 133მ/წ მდე.
• შეცვლილია დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმი, რეზულტატში შესაზლებელი აცილების/არგასროლის (ასეჩკა) დროს მისი ხელახალი ფეხზე შეყენება.
• ვპ-18 ამფეტქის ნაცვლად ჭურვი კომპლექტირდება უფრო საიმედო მტყარი ამფეტქით ვპ-22 შორი შეყენების მექანიზმით 2,5-1.5 მეტრი გასროლიდან და თვითლიკვიდატორით 3,5-6,5 წამის შემდეგ ფრენისას.
პგ-22 გასროლა ჭრილში
იხილეთ გაგრძელება შემდეგ გვერდძე
